- Θεωρεία
- Μικρά διαμερίσματα, τοποθετημένα στους τρεις τοίχους των αιθουσών ενός θεάτρου, από τα οποία ένας αριθμός θεατών μπορεί να παρακολουθήσει την παράσταση. Έχουν σχήμα κουτιού με την εξωτερική πλευρά ανοιχτή, προστατευμένη από χαμηλό θωράκιο, και τους πλευρικούς τοίχους λοξούς ή ακτινωτούς, για να φαίνεται καλύτερα η σκηνή· η πρόσβαση είναι εφικτή από εσωτερικούς διαδρόμους.
Τα θ. πρωτοεμφανίστηκαν τον 17ο αι. στα ιταλικά θέατρα, αλλά προϋπήρχαν σε στοιχειώδη μορφή από τον 15ο και τον 16ο αι. στο γαλλικό και στο αγγλικό ελισαβετιανό θέατρο. Όταν έληξε η εποχή των μεσαιωνικών έφιππων μονομαχιών και αγωνισμάτων καθώς και των θρησκευτικών παραστάσεων, τα θέατρα άρχισαν να δέχονται ευρύ κοινό και επομένως προέκυψε το πρόβλημα της συγκέντρωσης του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού θεατών σε έναν περιορισμένο χώρο και συνεπώς της εκμετάλλευσης του χώρου σε ύψος. Από τις τρεις δυνατές λύσεις, δηλαδή τη δημιουργία αμφιθεάτρων, στοών ή θ., επικράτησε η τελευταία για να ικανοποιηθούν οι προνομιούχες τάξεις των ευγενών, των αυλικών κ.ά., οι οποίες απαιτούσαν ένα είδος απομόνωσης, ώστε να αισθάνονται ελευθερία και άνεση, κάτι που δεν προσέφερε η ενιαία πλατεία. Τα πρώτα θ. αγοράζονταν με ισόβιο δικαίωμα, πριν από την κατασκευή του θεάτρου, κατευθείαν από το σχέδιο, και οι μέλλοντες ιδιοκτήτες εκτός των άλλων φρόντιζαν οι ίδιοι για τη διακόσμησή τους. Ορισμένα θ. διέθεταν και προθάλαμο, όπου οι ιδιοκτήτες μπορούσαν να συζητήσουν, να δειπνήσουν ακόμα και να κοιμηθούν. Στα θέατρα υπήρχε και το ονομαζόμενο βασιλικό θ., κατασκευασμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να απομονώνει αλλά και ταυτόχρονα να προβάλλει τον δικαιούχο βασιλιά, πρίγκιπα ή μεγάλο δούκα. Το βασιλικό θ. είναι μεγαλύτερο από τα άλλα, έχει προθάλαμο και είναι τοποθετημένο στην ευνοϊκότερη θέση από πλευράς ακουστικής και ορατότητας (άλλοτε πάνω από το προσκήνιο, άλλοτε απέναντι από τη σκηνή, ανάλογα με το σχήμα του θεάτρου).
Οι σύγχρονες θεατρικές αντιλήψεις προβλέπουν διαφορετική αξιοποίηση του χώρου, με αμφιθεατρική πλατεία και μόνο έναν εξώστη, επίσης αμφιθεατρικό.
Το βασιλικό θεωρείο του θεάτρου Σκάλα στο Μιλάνο (φωτ. ΑΠΕ).
Το βασιλικό θεωρείο είναι μεγαλύτερα από τα άλλα θεωρεία. Βρίσκεται στην ιδανική θέση από πλευράς ακουστικής και ορατότητας μέσα στο θέατρο (φωτ. ΑΠΕ).
Dictionary of Greek. 2013.